UKRAYNA ASKERİ-STRATEJİK DURUM RAPORU
Dr. Can Kasapoğlu, EDAM Savunma Programı Direktörü
Sine Özkaraşahin, Analist, EDAM Savunma Programı
Elif Karaalioğlu, Analist, EDAM Savunma Programı
Genel Durum
- Rus harekâtı, Kırım’dan taarruza başlayan birlikler ile güney sektörü, Belgorod’daki yığınağa dayanarak taarruz eden birlikler ile Sumi – Harkov sektörü ve Belarus topraklarının sistematik olarak kullanıldığı, başkent Kiev’i baskılayan kuzey sektörü olmak üzere, üç ana eksende gelişmektedir. Harekatın siyasi hedefi, Kiev’de Rusya’ya müzahir bir hükümetin başa getirilmesi, Ukrayna’nın, Soğuk Savaş dönemi bölünmüş Almanya modeline dönüştürülmesidir.
- Bir yıldırım harbi girişimi ile Ukrayna savunmasının çökeceğine ilişkin hesaplar tutmamıştır. Öte yandan, bu değerlendirme, çatışmaların Ukrayna lehine geliştiği ve Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri’nin sonu gelmeyecek bir kara harp batağına saplandığı şeklinde de yorumlanamaz. Moskova, çatışmayı Ukrayna başkentine taşımıştır ve kamu idare binalarının bulunduğu alanlar dahil olmak üzere, ağır baskı sürmektedir.
- Başkent Kiev, Rus harekatının en kritik noktalarından biridir. Ukrayna yetkilileri, başkentin füzelerle vurulduğunu açıklamıştır. Taarruzun, şehrin su altyapısı gibi kritik noktaları hedef aldığı görülmektedir. Bugün itibariyle, Kiev’in kuzeyindeki Obolonsky’de de çatışmalar yoğunlaşmaktadır.
- Rus Milli Muhafızları (Rosgvardia)’nın Kiev eteklerinde görülmesi, Rusya’nın başkentte bir hükümet değişikliği planladığı iddialarını desteklemektedir.
- Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri’nin harekât tasarısında, havaalanları başta olmak üzere kritik tesislerin kontrol altına alınması ön plana çıkmaktadır. Bu çerçevede, başkent Kiev yakınlarındaki Antonov (Gostomel), Sikorsky ve Boryspil gibi tesislere yönelik taarruz dikkat çekicidir.
- Açık-kaynaklı veriler dün Boryspil Havaalanı’nda seyir füzesi saldırısı gerçekleştiğini göstermektedir. Kimi kaynaklar, Sikorsky ve Boryspil Havalimanlarının, Rus Özel Kuvvetleri ya da VDV tarafından kontrol altına alınabileceğini iddia etmektedir.
- Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin bazı kritik bölgelerde, mevzii başarı gösterdiği müşahede edilmektedir. En önemlisi, istisnalar dışında, Ukrayna unsurlarının emir-komuta birliği ve birlik disiplinleri dağılmamıştır. Nitekim, Rus Hava İndirme Birlikleri (VDV) taarruzuna karşın, başkent Kiev yakınlarındaki Antanov Havalimanı için çatışmaların halen devam ettiğini gözlemlemekteyiz. Rus birlikleri, ilk denemede tesisi kontrol altına almaya yaklaşsa da, karşı taarruz ile başarısız oldukları anlaşılmaktadır. Ukrayna Savunma Bakanlığı’ndan gelen verilere göre, sözü edilen havalimanı, an itibariyle Ukrayna kontrolü altındadır. Bununla birlikte, bu bilgi notunun kaleme alındığı sırada, Rusya Gostomel’i yeniden ateş altına almıştır.
- Ukrayna Silahlı Kuvvetleri unsurları, Kiev ve Harkov gibi kritik şehirlere giden bazı köprüleri de, Rus birliklerinin başkente ilerlemesini engellemek için imha etmiştir. Ayrıca, Rusların Çernobil’den Kiev’e intikalini akamete uğratmek için, Ivankov bölgesindeki köprüler de Ukrayna askerleri tarafından imha edilmiştir. Gece boyunca bombalanan Harkov cephesinde çatışmalar meskûn mahale taşınmıştır.
- Kiev’in yanı sıra, kuzeydoğu cephesindeki Sumi ve Harkov en yoğun çatışmaların yaşandığı cepheler olarak öne çıkmaktadır. Bu bilgi notunun kaleme alındığı an itibariyle iki bölgede de Rus taarruzu devam etmektedir. Açık kaynaklı verilere göre, Rus unsurları Sumi bölgesine Hatta bazı kaynaklar, Rusya’nın sabah saatlerinde bölgedeki yerleşimleri kontrol altına aldığını da iddia etmiştir. Belirtildiği üzere, gece boyunca bombalanan Harkov cephesinde ise, meskun mahale taşınan çatışmalar hala devam etmektedir. Süregelen bir başka sıcak çatışma ise, Mariupol ve Harson arasında yer alan Melitopol kentinde gerçekleşmektedir. Basın kaynakları, Melitopol’daki havaalanı altyapısının da hedef alındığını bildirmektedir.
Kayıplar ve Kuvvet Dengesi
- Ukrayna Savunma Bakanlığı, 7 Rus uçağı, 6 helikopter ve ana muharebe tankları da dahil olmak üzere 30’dan fazla zırhlı aracın imha edildiğini açıklamıştır. Bakanlık verileri, Rus tarafında 800 civarı can kaybı olduğunu bildirse de, personel kaybı bildirimi abartılı kabul edilebilir. Öte yandan şurası kesindir ki, Ruslar, kayıp vererek ilerlemektedir.
- Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri, harekatın ilk gününde 11 hava üssü, bir deniz üssü, üç komuta-kontrol yeri, S-300 hava savunma sistemi ve Buk-M hava savunma sistemi dahil olmak üzere 18 hava savunma pozisyonu vurduğunu açıklamıştır. Rus kaynaklara göre, bir Ukrayna taarruz helikopteri, iki Su-27 ve iki Su-24 savaş uçağı ile 4 Bayraktar TB-2 SİHA da düşürülmüştür. Önemli Ukrayna hava üslerinden Chuguev de hedefler arasındadır.
- Henüz teyit edilemeyen en sansasyonel haber ise, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin, Rostov’daki Rus Millerovo hava üssüne Tochka-U taktik balistik füzelerle taarruz ettiğine yönelik iddialardır.
Dikkate Değer Diğer Gelişmeler
- Belarus sınırı yakınındaki Çernobil nükleer santralinin dün Rus güçleri tarafından ele geçirilmesi kritik altyapı kapsamında en çarpıcı gelişmedir. 1986’da nükleer santralin 4. Reaktöründe gerçekleşen patlama sonucu küresel bir faciaya dönüşen Çernobil nükleer santralinin savaşın bir veçhesi haline gelmesi, sadece bölgesel bir problem değildir. Aynı zamanda çatışmaların uluslararası güvenlik boyutunu da ortaya koymaktadır. Sızan radyasyonu önlemek için 2017’de reaktörün olduğu bina devasa bir koruma ile kaplanmıştır. Bölgedeki radyoaktivitenin devam etmesi, akıllara santralin korunması ve güvenliği sorusunu da getirmektedir. Öyle ki Ukrayna Savunma Bakanlığı, Çernobil yasak bölgesindeki nükleer ve radyoaktif materyal üzerindeki kontrol kaybını Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na iletmiştir.
Harekatın Gidişatına İlişkin Değerlendirmeler
- Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri’ne göre sayı ve muharip kapasite açısından dezavantajlı konumdaki Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, birçok cephede imha derecesinde sarsılsa da emir-komuta birliğini ve savaşma iradesini korumaktadır. Ancak, sahadaki güç terazisi halihazırda Rusların lehinedir. İşgal edilen toprak parçası kısıtlı olsa da, Rus Genelkurmayı, Ukrayna derinliklerinde hemen her hedefi vurabilmekte, her noktaya taarruz edebilmektedir. Bu taarruzların bazıları, örneğin Antonov / Gomel Havaalanına yönelik VDV girişimi, başarılı olmasa da, müteakip dalgalar sürmektedir.
- Rusya Ukrayna’nın deniz harp yeteneklerine de saldırmıştır. Açık kaynaklı veriler ve uydu görüntülerine göre Ochakov deniz üssü vurulmuştur. Henüz mevcut emareler ile kesin bir sonuca ulaşmak mümkün olmasa da, Odessa civarındaki bir üssün de bombalandığı iddia edilmektedir. Odessa yönetimi altındaki Yılan Adası da, Karadeniz Donanması platformlarından ile açılan ateşin ardından Rus işgali altına girmiştir. Güneyde Kırım cephesinde, Harson istikametinde çok sayıda VDV birliği gözlemlenmiştir. En hızlı ilerleme, güney sektöründe görülmektedir.
- Cephe gerisinde Rus Özel Kuvvetler faaliyetinin artmakta olduğuna dair emareler kuvvetlenmektedir. Ukrayna resmi makamları, bu faaliyetin akamete uğratıldığını belirtse de, henüz bu bilgi teyit edilememektedir.
